Voedselallergieën en -intoleranties begrijpen

Voedselallergieën en -intoleranties begrijpen

We kennen allemaal wel iemand met een voedselallergie of -intolerantie, maar wat is nu precies het verschil tussen deze twee? Voedselallergieën en -intoleranties lijken misschien op elkaar, maar ze hebben verschillende oorzaken en veroorzaken verschillende reacties in het lichaam. Een voedselallergie wordt veroorzaakt door het immuunsysteem en kan leiden tot een ernstige reactie op het allergene voedsel. Voedselintolerantie leidt tot een veel minder heftige reactie, omdat het immuunsysteem er niet bij betrokken is. Voedselintoleranties kunnen echter ook heel onaangenaam zijn.

Voedselallergieën

Tijdens een allergische reactie op voedsel binden antilichamen (eiwitten die zich kunnen binden aan lichaamsvreemde stoffen) zich aan eiwitten in het voedsel die een allergie veroorzaken (allergenen). Deze antilichamen binden zich vervolgens aan bepaalde immuuncellen. Dit activeert de immuuncel om histamine vrij te geven, wat de symptomen van voedselallergie veroorzaakt. De enige oplossing om de symptomen te voorkomen, is het vermijden van de voedingsmiddelen waarvoor je allergisch bent.

Veelvoorkomende symptomen van een voedselallergie zijn onder andere:

• Duizeligheid

• Prikkelend gevoel in de mond 

• Problemen met slikken

• Rode en jeukende huid

• Gezwollen gezicht, mond of elders

• Braken

• Anafylaxie

De reactie van het immuunsysteem op het voedselallergeen is meestal snel, maar kan ook tot twee uur na het eten beginnen. De ernstigste reactie is anafylaxie, waarbij iemand een daling van de bloeddruk en een vernauwde luchtstroom ervaart veroorzaakt door histamine. Iemand in anafylactische shock moet onmiddellijk worden behandeld met epinefrine om de luchtwegen te openen en de hartslag te verhogen. 

Voedselallergieën kunnen worden vastgesteld met een huidpriktest of een bloedtest. Bij een huidpriktest wordt het allergeen in de huid geprikt. Als iemand allergisch is, verschijnt er een reactie op de huid. Bij de bloedtest wordt de hoeveelheid antilichamen tegen voedselallergenen in het bloed gemeten. Als iemand allergisch is voor een bepaald voedingsmiddel, is de hoeveelheid antilichamen tegen dat voedingsmiddel hoger. Bij een voedseluitdaging wordt het voedsel door een arts gegeven om te bepalen of er symptomen optreden. 

De kans dat je een voedselallergie ontgroeit verschilt per voedingsmiddel. Kinderen hebben de meeste kans om over een ei-, melk- en tarweallergie heen te groeien, maar hebben minder kans om over een pinda- en soja-allergie heen te groeien en er zijn maar heel weinig kinderen die over een allergie voor vis, noten, weekdieren of schaaldieren heen groeien.

Veel voorkomende voedselallergenen zijn onder andere:

• Selderij 

• Eieren

• Vis

• Glutenbevattende tarwe

• Lupine

• Melk

• Weekdieren 

• Mosterd

• Pinda's

• Sesam

• Schelpdieren

• Soja

• Sulfiet

• Boomnoten

Deze voedingsmiddelen zijn wettelijk verplicht om op het etiket van voedingsmiddelen te worden vermeld, zodat allergenen kunnen worden vermeden. 

Voedselintoleranties

In tegenstelling tot voedselallergieën worden voedselintoleranties niet veroorzaakt door een reactie van het immuunsysteem. Als je een voedselintolerantie hebt, kan je lichaam een voedingsmiddel of een deel ervan niet goed verteren. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door niet-functionerende enzymen, maar kan ook worden veroorzaakt door actieve ingrediënten in voedsel - zoals histamine. 

Veelvoorkomende symptomen van een voedselintolerantie zijn onder andere:

• Opgeblazen gevoel 

• Diarree

• Maagpijn

• Uitslagen

• Hoofdpijn

Hoewel voedselintoleranties geen ernstige symptomen zoals anafylaxie veroorzaken, kunnen ze zeker leiden tot ongemak, daarom moeten voedingsmiddelen die intoleranties veroorzaken worden vermeden. Omdat bij voedselintoleranties het immuunsysteem niet betrokken is, reageert het minder snel. De symptomen kunnen onmiddellijk na het eten optreden, maar het kan ook tot 24 uur duren voordat ze optreden. 

Voedselintoleranties worden meestal gediagnosticeerd door het voedingsmiddel een paar weken uit het dieet te schrappen en te kijken of je symptomen verbeteren. Dit kan worden gedaan met een uitsluitingsdieet, zoals het FODMAP-dieet, waarbij veel voedingsmiddelen van het dieet worden uitgesloten en later geleidelijk weer worden geïntroduceerd. Door de symptomen te volgen, kunnen de voedingsmiddelen die een intolerantie veroorzaken worden geïdentificeerd. Lactose-intolerantie kan worden vastgesteld met een ademtest, die de waterstof meet die wordt geproduceerd door bacteriën in het maagdarmstelsel. In tegenstelling tot voedselallergieën zijn voedselintoleranties meestal levenslang en kunnen ze niet worden ontgroeid. 

Voedingsmiddelen en voedselbestanddelen die vaak een voedselintolerantie veroorzaken zijn onder andere: 

• Alcohol

• Bepaalde vruchten

• Eieren

• Voedsel- of smaakadditieven

• Lactose

• Salicylaat

• Sulfiet

• Wijn (histamine)

Conclusie

Over het algemeen worden voedselallergieën veroorzaakt door het immuunsysteem, met snelle reacties na het eten. Soms is het mogelijk om een allergie te ontgroeien. Voedselintoleranties worden daarentegen voornamelijk veroorzaakt door niet-functionerende enzymen. De reacties ontwikkelen zich vaak langzamer en leiden tot ongemak. Het is vrijwel onmogelijk om een voedselintolerantie te ontgroeien. Zowel allergie- als intolerantiesymptomen kunnen alleen worden vermeden door de voedingsmiddelen die ze veroorzaken te vermijden.

Referenties

Bda. (n.d.). Voedselallergie- en voedselintolerantietests. Britse Vereniging van Diëtisten (BDA). Geraadpleegd op 16-05-23 https://www.bda.uk.com/resource/food-allergy-intolerance-testing.html#:~:text=Blood%20tests,can%20organise%20this%20blood%20test.

Diagnose van voedselallergie. (2022, 14 september). NIH: National Institute of Allergy and Infectious Diseases. Geraadpleegd op 16-05-23. https://www.niaid.nih.gov/diseases-conditions/diagnosing-food-allergy#:~:text=The%20most%20frequently%20used%20food,prick%20after%20about%2015%20minutes.

Gargano, D., Appanna, R., Santonicola, A., De Bartolomeis, F., Stellato, C., Cianferoni, A., ... & Iovino, P. (2021). Voedselallergie en -intolerantie: Een verhalend overzicht van voedingsproblemen. Nutriënten, 13(5), 1638. https://doi.org/10.3390/nu13051638

Lomer, M. C. (2015). De etiologie, diagnose, mechanismen en klinische bewijzen voor voedselintolerantie. Alimentaire farmacologie & therapeutica, 41(3), 262-275.https://doi-org.ezproxy.library.wur.nl/10.1111/apt.13041

Lopez, C. M. (2023, januari 31). Voedselallergieën. StatPearls - NCBI Boekenplank. Geraadpleegd op 15-05-23 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK482187/#:~:text=Food%20allergy%20is%20defined%20as,aspects%20of%20a%20person's%20leven

NHS (2022, 28 november). Voedselintolerantie. nhs.uk. Geraadpleegd op 15-05-23 https://www.nhs.uk/conditions/food-intolerance/#:~:text=A%20food%20intolerance%20is%20when,can%20make%20you%20feel%20unwell

NHS. (n.d.). Voedselallergieën. Geraadpleegd op 15-05-23 https://www.nhsinform.scot/illnesses-and-conditions/nutritional/food-allergy#symptoms-of-a-food-allergy

Ortolani, C., & Pastorello, E. A. (2006). Voedselallergieën en voedselintoleranties. Best Practice & Onderzoek Klinische Gastro-enterologie, 20(3), 467-483. https://doi.org/10.1016/j.bpg.2005.11.010

Prv, C. (2023, 28 april). Allergenen. NVWA. Geraadpleegd 15-05-23 https://www.nvwa.nl/onderwerpen/allergenen#:~:text=De%2014%20allergenen%20waar%20u,%2C%20sesamzaad%2C%20sulfiet%20en%20lupine

Savage, J., Sicherer, S., & Wood, R. (2016). De natuurlijke geschiedenis van voedselallergie. Tijdschrift voor Allergie en Klinische Immunologie: In Practice, 4(2), 196-203.https://doi.org/10.1016/j.jaip.2015.11.024