Lactose begrijpen
- Jochem Bossenbroek
- 18 jan 2023
- 6 min lezen
Bijgewerkt: 24 jun
Lactose begrijpen
Een lactosevrij dieet wordt voor velen een steeds gebruikelijker eetpatroon, nu lactosevrije en plantaardige alternatieven voor gewone zuivelproducten aan populariteit winnen en steeds gemakkelijker verkrijgbaar worden. Dit roept de vraag op: zou iedereen lactose moeten beperken of volledig uit hun dieet moeten schrappen? Het internet staat vol met vragen over of, wanneer en door wie lactose moet worden vermeden. Er is ook verwarring over de vraag of lactose alleen voorkomt in zuivelproducten? En bovendien, hoe kom je erachter of iemand lactose-intolerant is? Veel mensen die lactose niet kunnen verteren, hebben helemaal geen symptomen, terwijl anderen zeer ongemakkelijke symptomen ervaren. Daarom is het handig om te weten hoe je een lactose-intolerantie herkent en hoe je ermee omgaat.
Wat is lactose?
Lactose is een natuurlijke, grote suikermolecule die bestaat uit glucose en galactose en die voornamelijk voorkomt in melk van zoogdieren. Lactose vertegenwoordigt ongeveer 6% van de koolhydraten die in westerse diëten worden geconsumeerd en, hoewel we lactose vaak alleen associëren met zuivelproducten, wordt deze suiker ook vaak gebruikt in een breed scala aan producten, waaronder: gebakken producten, ontbijtgranen, dranken en zelfs verwerkt vlees.
Lactose in wei is recentelijk in het middelpunt van de belangstelling komen te staan, omdat studies hebben aangetoond dat het niet alleen dient als energiebron, maar ook als een belangrijke speler in het vergemakkelijken van de opname van calcium, fosfaat, mangaan en magnesium. Daarnaast draagt lactose bij aan de ontwikkeling van gezonde darmbacteriën, die belangrijk zijn voor een gezond immuunsysteem, wanneer het wordt gefermenteerd in de darmen.
Soms krijgt lactose ten onrechte de schuld van darmklachten - het is dus belangrijk om te weten dat we door lactosebevattende producten uit het dieet te schrappen de gezondheidsbevorderende bestanddelen die lactose levert, kunnen missen. Dit is ook de reden waarom degenen die lactose-intolerant zijn moeten proberen om lactosebevattende producten niet helemaal te elimineren, maar om de lactoseconsumptie gewoon te verminderen, of te kiezen voor even voedzame alternatieven.
Lactose-intolerantie uitgelegd
Lactase is het enzym dat een fundamentele rol speelt bij de vertering van lactose, die plaatsvindt in de dunne darm. Meer specifiek is dit enzym verantwoordelijk voor het splitsen van lactose in glucose en galactose, waardoor het door de darmcellen kan worden opgenomen. Ongeveer 70% van de wereldbevolking heeft lactasedeficiëntie. Zonder het lactase enzym wordt de onverteerde lactose onderworpen aan bacteriële fermentatie, wat leidt tot lactose malabsorptie.
Er zijn drie soorten lactose-intolerantie: aangeboren, primaire en secundaire lactose-intolerantie. Aangeboren lactose-intolerantie is zeer zeldzaam, met symptomen die kort na de geboorte kunnen verschijnen en het hele leven kunnen aanhouden. In dit geval is het cruciaal om de intolerantie vroeg in de kindertijd te herkennen om het risico op uitdroging en de daaropvolgende levensbedreigende gevolgen te vermijden. Primaire lactose-intolerantie komt vaker voor en wordt veroorzaakt door een afname van het lactase-enzym na de leeftijd van 2 jaar. Secundaire lactose-intolerantie ten slotte is gekoppeld aan een verminderde lactaseactiviteit als gevolg van ziekten zoals infecties, voedselallergie, coeliakie, de ziekte van Crohn of door bestraling/chemotherapie veroorzaakte enteritis. In dit geval kunnen de symptomen pas verdwijnen als de primaire ziekte is behandeld. Afhankelijk van de oorsprong van de aandoening kunnen artsen verschillende behandelingen voorstellen.
Zoals gezegd heeft niet iedereen last van darmklachten door de slechte opname van lactose.
Als je echter na inname van grote hoeveelheden lactose symptomen ervaart zoals buikpijn, een opgeblazen gevoel, winderigheid, diarree en hoofdpijn, is de kans groter dat dit veroorzaakt wordt door lactose-intolerantie. Er is geen standaard tijdsbestek voor de vertering van lactose; het kan 12 uur, 24 uur of zelfs 72 uur duren om het lactosebevattende voedsel volledig te elimineren. Studies geven echter aan dat de symptomen 5-10 uur na de consumptie van lactose kunnen pieken.
Om de diagnose lactose-intolerantie te bevestigen, kunnen klinische tests zoals de waterstofademtest, een genetische test of een dunne darm biopsie worden uitgevoerd. Van deze drie is de minst invasieve en meest kosteneffectieve procedure de waterstofademtest, die over het algemeen wordt gebruikt om maagdarmstoornissen op te sporen. De waterstofademtest detecteert sporen van waterstof in de adem na melkconsumptie, wat wijst op lactose-malabsorptie in de darm - en dus lactose-intolerantie.
Lactose-intolerantie vs koemelkallergie
Lactose-intolerantie wordt vaak verward met koemelkallergie, wat vervolgens kan leiden tot onnodige dieetbeperkingen. Daarom is het belangrijk om te weten wat de belangrijkste verschillen zijn tussen een lactose-intolerantie en een koemelkallergie.
Zoals besproken, is lactose-intolerantie het gevolg van een verminderd vermogen om lactose, een suiker, te verteren. Koemelkallergie wordt daarentegen veroorzaakt door een immuungemedieerde reactie op de eiwitten in melk. Terwijl lactose-intolerantie mildere symptomen veroorzaakt, kan koemelkallergie het ademhalingssysteem aantasten en agressievere reacties veroorzaken (bijv. tekenen van anafylaxie), zelfs nadat koemelkeiwitten in microscopisch kleine hoeveelheden zijn geconsumeerd. Terwijl het voor lactose-intolerantie alleen nodig kan zijn om de inname van lactose te verminderen, is het voor koemelkallergie nodig om koemelk volledig uit het dieet te schrappen.
Omgaan met lactose-intolerantie
Er is geen specifieke behandeling voor lactose-intolerantie, omdat die grotendeels afhangt van de oorsprong van de aandoening. Het belangrijkste principe is het verminderen van de lactoseconsumptie of het verhogen van de lactase-enzymen die beschikbaar zijn om lactose te verteren.
Als je last hebt van lactose-intolerantie, kunnen de volgende tips helpen:
Neem niet meer dan 10-15 g lactose per maaltijd (dit is gelijk aan 240 ml koemelk). Bij niet aangeboren lactasedeficiëntie kunnen de meeste mensen deze hoeveelheid gedurende de dag verdragen.
Eet lactosebevattend voedsel samen met ander voedsel, omdat dit helpt om het lactosegehalte te verdunnen.
Consumeer lactosebevattende producten alleen bij de andere maaltijd, omdat dit de darmen meer tijd geeft om de lactose in de tussentijd te verwerken.
Gebruik meer lactosevrije zuivelproducten of plantaardige alternatieven. Sommige lactosevrije melk en kazen worden gemaakt door lactase-enzym toe te voegen aan melk, waardoor de lactose wordt verteerd. Over het algemeen worden deze producten goed verdragen, maar ze smaken vaak zoeter dan gewone zuivelproducten.
De aanwezigheid van lactase in de dunne darm verhogen. Hierdoor nemen de symptomen aanzienlijk af door een goede afbraak van lactose. Dit kan worden bereikt met de consumptie van lactase in de vorm van tabletten of druppels. Bovendien kan dit echt een onbeperkt dieet mogelijk maken, wat ook een voordeel is om rekening mee te houden. Bovendien kunnen lactasedruppels zelfs aan moedermelk worden toegevoegd om ervoor te zorgen dat zuigelingen alle nodige voedingsstoffen binnenkrijgen.
Voor patiënten met aangeboren lactose-intolerantie is de veiligste optie meestal het volgen van een volledig lactosevrij dieet. Bij een strikt lactosevrij dieet moet iemand zorgvuldig alle voedseletiketten controleren, niet alleen op zuivelproducten maar ook op niet-zuivelproducten zoals brood of bewerkt vlees. Het is ook belangrijk om te zorgen voor een uitgebalanceerd dieet zonder voedingstekorten.
Impact van een lactosevrij dieet
Over het algemeen is een lactose-intolerantie niet schadelijk voor de meeste mensen, maar het kan op de lange termijn wel voor ongemak zorgen als er niet mee wordt omgegaan. Lactasesupplementen kunnen echt helpen om vrij te eten, maar deze worden vaker gezien als een incidentele optie dan als een oplossing voor de lange termijn. Het is over het algemeen aan het individu om de beste balans te vinden tussen voedingskeuzes en de kwaliteit van leven. Voor zowel aangeboren als niet aangeboren lactose-intolerante mensen is de belangrijkste aanpak om te kiezen voor een dieet waarbij producten op basis van lactose worden beperkt of, in extreme gevallen, helemaal worden geëlimineerd.
Voor iedereen die leeft met lactose-intolerantie en op zoek is naar gezonde en lekkere lactosevrije receptinspiratie, is Swapmeals een geweldige bron voor heerlijke en voedzame maaltijden!
Disclaimer
Deze informatie dient niet als voedingsadvies en is geen vervanging voor medische begeleiding. Het wordt altijd aangeraden om een diëtist te raadplegen wanneer je lijdt aan aangeboren en niet-aangeboren lactose-intolerantie.
Referenties
Di Costanzo, M., & Berni Canani, R. (2018). Lactose-intolerantie: Veelvoorkomende Misverstanden. (4), 30-37. https://doi.org/10.1159/000493669
Facioni, M. S., Raspini, B., Pivari, F., Dogliotti, E., & Cena, H. (2020). Nutritional management of lactose intolerance: the importance of diet and food labeling. (1), 260. https://doi.org/10.1186/s12967-020-02429-2
Lomer, M. C. E., Parkes, G. C., & Sanderson, J. D. (2008). Beoordelingsartikel: lactose-intolerantie in de klinische praktijk - mythen en realiteiten. (2), 93-103. https://doi.org/10.1111/j.1365-2036.2007.03557.x
Parker, A. M., & Watson, R. R. (2017). Hoofdstuk 16 - Lactose-intolerantie. In R. R. Watson, R. J. Collier, & V. R. Preedy (Eds.), (pp. 205-211): Academic Press. https://doi.org/10.1016/B978-0-12-809762-5.00016-4
Rana, S. V., & Malik, A. (2014). Waterstofademtests bij gastro-intestinale aandoeningen. (4), 398-405. https://doi.org/10.1007/s12291-014-0426-4
Swagerty Jr, D. L., Walling, A., & Klein, R. M. (2002). Lactose-intolerantie. (9), 1845.
Xiao, Y., Chen, Q., Guang, C., Zhang, W., & Mu, W. (2019). Een overzicht van biologische productie van functionele lactosederivaten. (9), 3683-3691. https://doi.org/10.1007/s00253-019-09755-6